Harezmi Kimdir? Başlıca Eserleri Nelerdir?
Bilim dünyasına birçok alanlarda gerçekleştirdiği başarılı çalışmalarından dolayı adını altın harflerle yazdırmayı başaran ünlü bilim adamlarından biri de hiç şüphesiz Harezmi olmuştur. Özbekistan uyruklu olan dünyaca ünlü bilim adamlarından biri olan Harezmi özellikle de matematiksel alanda yaşadığı dönemler boyunca bilime ışık tutmuş ve matematik alanıyla birlikte birçok alanda gerçekleştirdiği birçok bilimsel çalışmalarıyla kendisinden sonra gelen kuşaklara bilimsel anlamda örnek teşkil etmiştir.
Tarihten günümüze kadar birçok toplumların tarihi kaynaklarında önemli bir yere sahip olmuş olan ünlü bilim adamı Harezmi özellikle dünyaya geldiği ülke olan Özbekistan kültüründe çok önemli bir konuma sahip olmuştur. Asıl isminin Muhammed bin El-Harezmi olan ünlü bilim adamı 780 tarihinde Özbekistan ülkesinin Harezm vilayetinde dünyaya gelmiştir. Bilim adına birçok temel eğitimlerini doğduğu vilayet olan Harezm vilayetinde tahsil eden Harezmi çok genç yaşlarda bilim dünyasına ilk adımını atarak bilim dünyasının tüm temel kurallarını başarıyla öğrenmiş ve bu başarılarından sonranda ise yine gençlik dönemlerinde yaşadığı dönemde bilimin ana merkezi olarak görülen Bağdat vilayetine giderek burada bulunan ve dönemin Bağdat abbasi halifelerinden olan Mem’un ilgisini üzerine çekmeyi başarmıştır.
Bağdat vilayetinin idaresi olan Mem ünlü bilim adamı Harezmi ile tanıştıktan sonra Harezmi’deki bilimsel yeteneklerin varlığını kısa sürede keşfetmiş ve bunun sonucunda ise Harezmi’yi Bağdat’ın en büyük ve en ünlü saray kütüphanesinin başına getirmiştir. Bağdat halifesinin bu kararından sonra bilimsel çalışmalarına hız veren ünlü bilim adamı Harezmi göreve atandığı saray kütüphanesinde başta matematiksel alanda olmak üzere bir çok alanda başarılı çalışmalarının ilk temellerini atmıştır.
Harezmi’nin Ünlü Bilimsel Çalışmaları
Yukarıda da belirtildiği üzere özellikle de matematik alanında veya diğer bir adıyla cebir alanında bilimsel çalışmalara imza atan Harezmi ilk olarak cebirin temellerinin atılmasına öncülük yapmıştır. Bununla birlikte matematiksel sayı kavramlarının yerine basamaklı sayı sistemlerinin kullanılmasını tercih etmiş ve kısa bir çalışmadan sonra hayata geçirmiştir. Bu çalışmalarından bir müddet sonrasında ”Hesab-ül Cebir vel Mukabele” ismini taşıyan ünlü matematik eserini ortaya çıkarmıştır.
Bu eserinde matematik alanında ilk kez birinci ve ikinci denklemlerin belirli periyotlar dahilinde ve kusursuz olarak çözümlerinin bulunmasına da olanak tanıyan ünlü bilim adamı Harezmi matematik alanında başardığı olağanüstü çalışmalarından ve yine matematik alanında ortaya çıkardığı eserinden dolayı ”cabirin babası” lakabını kazanmıştır. Birçok tarihi kaynakların sunduğu bilgilere göre matematik alanında 0 rakamını ve x bilinmeyenini tarihte ilk kez Harezmi’nin kullandığı belirtilmiştir.
Harezmi Başka Hangi Alanlarla İlgilenmiştir?
Yukarıda da belirtildiği üzere dünyaca ünlü bilim adamlarından biri olan Harezmi tek bir alanla ilgilenmeyip birçok alanla yakından ilgilenmiştir. Harezmi matematik alanı dışında coğrafya, tarih ve astronomi alanlarıyla da çok yakından ilgilenmiş özellikle coğrafya alanıyla çok daha yakından ilgilenmiş ve bununla birlikte dağlar ve kum merkezleri hakkında çeşitli bilimsel ölçümler ve hesaplamalara imza atmıştır.
Harezmi’nin Başlıca Eserleri Hangileridir?
Matematik alanı dışında birçok alanla yakından ilgilenen ünlü bilim adamı Harezmi ilgilendiği alanlarla ilgili olarak çok sayıda eserlere imza atmıştır. Harezminin yaşamı boyunca gerçekleştirdiği bilimsel eserlerin en önemlileri şunlardır.
1-Matematik alanındaki başlıca eserleri
- El-Kitab’ul Muhtasar Fi’lHisab’il Cebri ve’l Mukabele
- Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind
- El-Masahat
2-Tarih alanındaki başlıca eserleri
- Kitab’ul Tarih
3-Cağrafya alanındaki başlıca eserleri
- Kitab surat al-arz
4-Astronomi alanındaki başlıca eserleri
- Kitab’ulRuhname
- Kitab al Amer bi’lUsturlab’dır.
Eselerinin bugün bile birçok ülkelerde merakla takip edildiği ünlü bilim adamı Harezmi yukarıda da belirtildiği üzere kendi alanı olan metamatik alanında devrim niteliğinde bilimsel çalışmalara imza atarak kendisinden sonra genel kuşaklara bilimsel yönden örnek olmaya başarmıştır.
